به گزارش صنعت نویس، زمانی که غلامحسین کرباسچی، سال‌ها پیش شهرداری تهران را به جایگزینش سپرد و رفت، بین ١٢ تا ١٥‌هزار‌نفر در این مجموعه شاغل بودند. شهرداران آمدند و رفتند تا نوبت به رفتن احمدی‌ن‍ژاد پنجاه و پنجمین شهردار تهران بعد از ٢٦ماه رسید، زمانی که نیروی انسانی شهرداری به ٣٠‌هزار نفر رسیده بود. محمد باقر قالیباف اما ١٢‌سال بر صندلی شهرداری تهران تکیه زد و بعد از رفتنش بیش از ١٣٠‌هزار حقوق‌بگیر در شهرداری بر جای گذاشت آن هم در شرایطی که شهرداری تهران ١٢‌هزار پست سازمانی دارد.

شهرداری تهران فربه‌تر از همیشه سالانه هفت‌هزار میلیارد تومان هزینه حقوق و مزایای کارکنانش را می‌دهد. حالا آنطور که مجید فراهانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورا گفته است، در ٦ماه گذشته شهرداری حدود ٥٥٠میلیارد تومان به صورت ماهانه به کارکناش حقوق پرداخت کرده است: «تنها در شرکت متروی تهران حدود ٤‌هزار نفر نیروی بدون پست هست که به کارمندان بیکار معروف شده‌اند.» بعد از آن همه جنجالی که‌ سال گذشته گزارش سازمان بازرسی کشور درباره استخدام‌های بی‌ضابطه در شرکت متروی تهران داشت بالاخره مسئولان وقت شهرداری تهران آمار رسمی نیروی انسانی را ٥٥‌هزار نفر اعلام کردند.

همان زمان آمار کارمندانی که در صندوق ذخیره کارکنان شهرداری تهران عضو بودند بیش از ٦٠‌هزار نفر بود و خیلی از اعضای شورا خواستار شفاف‌سازی آمار استخدامی‌های شهرداری شدند اما این شفاف سازی‌ها هیچ وقت انجام نشد و شهرداری در دقیقه ٩٠ بعد از تبدیل وضعیت ٤٠٠نفر در موسسه همشهری اقدام به جذب نیرو در برخی مناطق شهرداری ازجمله منطقه ٢،١٧ و ٦ کرد. حالا اما اعضای شورای پنجم شهر تهران از آمار بالای حقوق بگیران خبر می‌دهند: « ١٣٠‌هزار نفر» و این میزان نیروی انسانی بار مالی زیادی را بر شهر تهران که منابع مالی آن هم رو به اتمام است وارد می‌کند.

مجید فراهانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران هم دیروز در گفت‌وگو با «ایلنا» در این‌باره حرف‌های زیادی داشت: «مشکل منابع انسانی در شهرداری بسیار حاد است، اگرچه به شکل رسمی اعلام می‌شود که شهرداری ۶۸‌هزار نفر نیرو دارد اما براساس آمار بیش از ۱۳۰‌هزار نفر از شهرداری تهران حقوق می‌گیرند و باید شرایط آنها تعیین ‌تکلیف شود. شهرداری تهران هر ماه نزدیک به ۵۵۰‌میلیارد تومان به‌عنوان حقوق پرداخت می‌کند و این عدد بار بسیار سنگینی را به لحاظ هزینه‌های جاری بر دوش تهران گذاشته است. فکر و ذکر شهردار تهران، معاون مالی و اقتصادی و مدیران ارشد شهرداری همواره از اول ماه این است که چگونه حقوق این جمعیت عظیم را پرداخت کنند.»

او درباره جلسات متعددی که با معاونت توسعه و منابع انسانی شهرداری برگزار شده است هم توضیحاتی داد: «در کمیسیون برنامه و بودجه وضع منابع انسانی را بررسی کرده‌ایم و به این نتیجه رسیده‌ایم که وضع اصلا به سامان نیست، به همین دلیل در جلساتی که با معاون توسعه منابع انسانی داشتیم، ایشان وعده دادند طرحی را برای ساماندهی نیروی انسانی تهیه کنند و این موضوع در دستور کار شورای شهر تهران نیز قرار دارد. درحال‌حاضر بخش عمده‌ای از نیروهای شهرداری به‌خصوص مدیران از نیروهای بازنشسته هستند. بخشی از نیروها هم از بخش‌های دولتی دیگر در شهرداری به خدمت گرفته شده‌اند، این افراد باید به محل کار خود برگردند و دیگر نباید از نیروهای بازنشسته استفاده شود.»

فراهانی وضع بعضی از شرکت‌ها و سازمان‌های وابسته به شهرداری را بسیار اسفناک‌ توصیف کرد: «در شرکت بهره‌برداری مترو بیش از چهار‌هزار نفر بلاپست هستند. اصطلاحا به کارمندان بیکار معروف شده‌اند. وضع شرکت به گونه‌ای شده‌است که اساسا فرهنگ کار از میان رفته است، به همین دلیل به نظر می‌رسد کار کردن دیگر ارزش محسوب نمی‌شود که باید به این وضع خاتمه داد.» او معتقد است که باید برای بدنه کار جدید تعریف شود و با توجه به شرایطی که درحال حاضر در شهرداری داریم، لزومی ندارد همه کارها برون سپاری شود: «بدنه شهرداری و نیروهای مازاد باید به نوعی ساماندهی شوند که در قالب سازمان‌ها و شرکت‌های جدید کارهایی را که قبلا توسط شهرداری برونسپاری می‌شد انجام دهند. این یکی از راهکارهایی است که می‌توان بدون تعدیل نیرو از نیروهای مازاد کار کشید. مدیریت، ساماندهی و برنامه‌ریزی برای بالا بردن بهره‌وری نیروی کار از اهم مسائلی است که امروز باید در اولویت قرار گیرد.»

اعضای جدید شورای شهر و شهردار تهران در چند ماه گذشته بارها گفته‌اند که قصد تعدیل نیروهای شهرداری را ندارند و این در حالی است که محمدباقر قالیباف در روزهای آخر حضورش در شهرداری حرف‌های جالبی درباره نیروی انسانی زد. او که در زمان حضورش نیروهای شهرداری را حداقل ٢ دو برابر کرد گفت که اگر در حال‌حاضر تصمیم بگیریم ٧٠ تا ٨٠‌درصد نیروهای شهرداری را تقلیل کنیم نه‌تنها هیچ اتفاقی در شهرداری نخواهد افتاد بلکه سرعت و کارایی آن هم بالا خواهد رفت: «نه این‌که نمی‌توانستیم یا نمی‌خواستیم این کار را کنیم بلکه نباید این کار را می‌کردیم، چرا که شهرداری نقش پیچیده‌ای در تأمین امنیت شغلی و ساختار اشتغال بازی می‌کند.»

همین حرف‌ها نگرانی را در میان کارکنان شهرداری تهران ایجاد کرد که احتمالا شهردار آینده قصد دارد آنها را از کار بی کار کند اما محمدعلی نجفی، شهردار جدید تهران اعلام کرد که جای هیچ نگرانی نیست. بعد هم که فرنوش نوبخت بر مسند پر سر و صدا ترین بخش شهرداری تهران یعنی شرکت بهره‌برداری مترو نشست در نخستین صحبت‌های خود خطاب به پرسنل اعلام کرد که نگران نباشند و از تعدیل نیرو خبری نیست. اما از دیگرسو ابراهیم شیخ، معاون توسعه منابع شهرداری تهران در تازه ترین حرف‌های خود گفت: «مهم‌ترین چالش ما در این مجموعه اداره سیاسی منابع انسانی بوده است که عمدتا منجر به تورم نیروی انسانی و تخصیص داده نشدن بهینه و مناسب نیروی انسانی شده است که این معضل چالش‌های متعددی را به وجود آورده است.» او اظهار امیدواری کرد که در دوره مدیریت شهری به بخشی از این چالش‌ها فائق آیند.

پیشنهاد شهردار برون‌سپاری و خصوصی‌ساز ی است

حالا باید دید شهرداری و شورا در این وضعیت چه راهکاری برای اصلاح مهمترین معضل شهرداری تهران دارند؟ براساس مذاکراتی که شهردار تهران با اعضای شورای شهر داشته است کمیته منابع انسانی شهرداری تهران در کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران تشکیل و تا کنون دو جلسه برگزار کرده است. حسن رسولی که حالا رئیس این کمیته است، درباره فعالیت‌های آن توضیحاتی را به «شهروند» می‌دهد: «اصلاح ساختار و چابک‌سازی تشکیلات، روان‌سازی مقررات و شفاف‌سازی مراحل انجام کار و مبارزه با فساد ازجمله مهمترین جهت‌گیری‌های مدیریت شهری جدید است.»

او مهندسی مجدد نیروی انسانی در شهرداری تهران را به‌عنوان اصلی‌ترین راهکار مشترک بین شورا و شهرداری تهران عنوان کرد: «این مهندسی مشترک در شرایطی ایجاد می‌شود که کارکنان شهرداری تهران را تحت‌تاثیر قرار ندهد و لطمه‌ای به معیشت آنان وارد نسازد.» رسولی از تغییرات اساسی در حوزه بکارگیری نیروی انسانی در شهرداری تهران بعد از تکمیل مطالعات و بررسی‌های این کمیته خبر داد: «کمیته تشکیلات نیروی انسانی مسئولیت ورود به این حوزه از منظر اعمال نظارت و قانون‌گذاری جدید برای شهرداری و سازمان‌های تابعه را عهده دار است.»

او معتقد است که اجرای راهبردها مبتنی بر اطلاعات دقیق وضعیت حاضر است تا بتواند اهداف راهبردی را به درستی ترسیم کند: «با توجه به ساختار شهرداری باید فرصت‌ها و نقاط ضعف و قوت را احصا کنیم تا با استفاده از نظر مدیران بتوان با یک برنامه زمان‌بندی این مسأله را ساماندهی کرد.» به گفته رسولی درحال حاضر وضعیت سازمان‌ها و تشکیلات شهرداری بهره‌وری بسیار پایینی دارد: «ایده‌آل این است که با استفاده از روش‌های علمی و کارآمد و استفاده از شیوه‌های برون‌سپاری، خصوصی‌سازی، جلب مشارکت مردم و تفکیک وظایف اصلی سازمان شهرداری به سمت بهینه‌سازی در شهرداری برویم؛ هدفی که بین شورا و شهرداری مشترک است اما رسیدن به آن زمان بر است.»

تعریف نیروی انسانی در شهرداری استانداردی ندارد

محمود میرلوحی، عضو دیگر شورا هم در گفت و گو با «شهروند» از اعداد و ارقامی حرف می زند که با درآمدهای شهرداری هم خوانی ندارد: «با فربه شدن شهرداری تهران از دوران احمدی‌نژاد تعادل بودجه جاری و عمرانی شهرداری به هم خورده است و حالا بخش زیادی از بودجه عمرانی شهرداری صرف پرداخت نیروی انسانی شهرداری می‌شود و به عبارتی کار عمرانی به جز آن بخشی که در بزرگراه‌سازی و پل‌سازی صرف شد تعطیل است.» او درباره هزینه‌های شهرداری توضیح داد: «مدیریت شهری سالانه هفت‌هزار میلیارد تومان هزینه جاری دارد در حالی که سالانه دومیلیارد دلار برای هزینه‌های جاری یک شهر رقم بسیار بالایی است.»

او به اعداد و ارقامی که از سوی اعضای شورا برای نیروی انسانی اعلام شده است اشاره کرد اما این را هم گفت که شاید عدد اصلی حتی بسیار فراتر از ١٣٠‌هزار نفر باشد: «بررسی‌های ما تاکنون نشان داده است که درباره نیروی انسانی شهرداری هیچ تعریف استانداردی وجود ندارد به‌طوری که بسیاری از نیروها زیر مجموعه پروژه‌ها و شرکت‌های پیمانکاری است و در پایان ماه همگی در انتظارند تا از منبع لایزال شهرداری حقوق دریافت کنند.» میرلوحی البته هنوز نمی داند که نتیجه بررسی‌ها چه خواهد شد: «ما به مردم قول داده ایم تا شهرداری کارآمد تری را تحویل بدهیم و تعادل بین فعالیت‌ها برقرار شود و البته دکتر نجفی هم برنامه‌هایی برای برون‌سپاری و واسپاری ماموریت‌های شهرداری ارایه کرده‌اند که درحال بررسی است.»

این عضو شورا معتقد است که اگر چه اشتغال حالا یکی از اصلی‌ترین معضلات جامعه است اما باید به افزایش کارایی نیروی انسانی در شهرداری تهران هم توجه کرد: «برون‌سپاری در بسیاری از حوزه‌های حمل‌ونقل یا نگهداری پارک‌ها امکان‌پذیر است و در کل بیش از نیمی از وظایف شهرداری را می توان برون‌سپاری و واسپاری کرد.» او در میان حرف‌های خود به کیفیت نیروی انسانی در شهرداری هم اشاره کرد که در سال‌های اخیر به‌جای آنکه کارشناسی‌تر شود سیر عکس داشته است: «هرم تحصیلات در شهرداری به سمت نیروهای زیر دیپلم رفته است.»

الهام فخاری، عضو دیگر شورای پنجم هم در اظهارنظر کوتاهی به «شهروند» گفت که توصیف وضعیت امروز سازمان اداری اجرایی شهرداری به شناخت واقعیت مدیریت شهری کمک می‌کند و برای هرگونه برنامه‌ریزی ضرورت دارد: «از یک سو باید مراقبت کرد که ناامنی روانی در سازمان به کاهش اثربخشی نینجامد و از سوی دیگر فرصت شغلی در شهرداری به‌عنوان یک وضعیت بدون نیاز به تلاش و بهبود تعریف نشود.» در هر حال او هم مثل خیلی‌های دیگر معتقد است که وقتی هزینه و درآمد هر نهادی تنظیم نباشد ورشکستگی و فروپاشی سرنوشت پیش‌روی آن خواهد بود.

منبع:شهروند