به گزارش صنعت نویس، در واقع طرح اقتصاد بدون نفت، نه طرحی برای نادیده گرفتن درآمدهای نفتی در کلیت اقتصاد کشور، بلکه شیوه ای برای عدم توجه به این درآمدها در تامین »هزینه های جاری» کشـور است. یعنی تلاشی است برای آنکه اداره کشور با تکیه بر درآمدهای نفتی انجام نگیرد، بلکه از این درآمدها به عنوان سرمایه ملی اسـتفاده کنیم که روزبه روز به آنها افزوده شود.

این یکی از پایه های رویکردی است که به عنوان اقتصاد مقاومتی شـناخته می شود. برای تحقق این رویکرد که سیاستهای اجرایی آن نیز ابلاغ شده، در بخش نفت باید تا حد امکان از خام فروشی خودداری کرد، چراکه فروش فرآورده ها در بازار بسیار راحت تر و با ارزش افزوده بالاتر انجام می گیرد. همچنین باید تلاش کرد میعانات را که در حال حاضر در سبد خام فروشی قرار دارد، پاالیش کرده و به صورت فرآورده بفروشیم. امروزه با گسترش تکنولوژیهایی که به ما امکان می دهد گاز را نیز به فرآورده نفتی تبدیل کنیم، م یتوان راهکارهایی اندیشید تا خام فروشی نفت، گاز و میعانات را به صفر رسانده و برای کسب ارزش افزوده بیشـتر به فروش فرآورده های آنها روی بیاوریم.

در حوزه های غیرنفتی نیز مثل تمامی عرصه های اقتصاد دو بخش اصلی وجود دارد؛ یکی بخش درآمدها و دیگری بخش هزینه ها. در بخش درآمدها باید مطابق روند سالهای اخیر، صادرات غیرنفتی را مرتب افزایش داد و با از میان بردن موانع و مقررات دست وپاگیر به روند روبه رشد آن شتاب بخشید و دولت کمک هایی برای استفاده از ظرفیت های صادرات غیرنفتی انجام دهد.

در بخش هزینه ها، متاسفانه عمده درآمدهای نفتی کشور صرف واردات شده است. با توجه به اینکه تحقق درآمدهای ارزی ما نیز مدتهاست با مشکلات تحریمی مواجه شده نیاز است در بخش هزینه ها دقت بیشتری شده و با بهره وری بالاتری از آن استفاده شود.

یعنی باید درآمدها به میزانی که واقعا ضروری است به کار گرفته شود و از آن طرف، از صرف هزینه های غیرضروری به شدت پرهیز کرد. به طور کلی باید اقتصاد کشور را به سمتی هدایت کرد که نه تنها بخش هزینه ها را تا سرحد امکان کنترل کرد، بلکه با خودداری از واردات بی رویه، واردات کالاهای لوکس، مصرفی و غیرضروری و با حمایت از بخش داخلی تولید، تامین نیازهای داخل را با تقویت نیروهای مولد که ایجادکننده اشتغال هستند و چرخ اقتصاد را به گردش درمی آورند همزمان به پیش برد. در این راستا، باید ابتدا به سمت صنایعی رفت که هزینه و وقت کمتری می برند، پس صنایع کوچک و بخش های زودبازده را باید شناسایی کرد و در اولویت قرار داد و آنها را به کار گرفت.

با توجه به حجم بیکاری که در کشور وجود دارد می توان به بخشهای اشــتغال زا نیز توجه ویژه ای داشت. اســتفاده از جوانان تحصیل کرده که برای کشور سرمایه و امتیاز محسوب می شوند می تواند کشور را از تنگنایی که در آن قرار دارد عبور دهد. اینها مواردی است که می توان در بخش نفت، درآمدها و هزینه ها درنظر گرفت.

از طرف دیگر مکانیزم های افزایش نقش اقتصاد غیرنفتی در درآمدزایی کلان کشــور راهبردهایی اسـت که در آینده چه قیمت نفت کاهش بیاید، چه در همین سطح باقی بماند و چه افزایش پبدا کند نباید آنها را فراموش کرد. متاسفانه بارها در طول تاریخ مان شاهد بوده ایم، زمانی که قیمت نفت کاهش پیدا می کند و درآمد کشور نیز کاهش می یابد، اندیشه یافتن راهکار برای افزایش آن، قوت می گیرد اما در مقابل، در طول سال هایی که درآمد نفت کاهش پیدا نکرده بود و افزایش روزافزون داشت، بحث اقتصاد بدون نفت هرگز پیگیری نمی شد.

این کاهش قیمت نفت تهدیدی است که می توان آن را به فرصت تبدیل کرد، تا بحثهای این چنینی بیشتر مطرح و جدیرتر دنبال شود و در نهایت وابستگی کشور به نفت را کاهش داد. در واقع باید کوشید فارغ از بالا یا پایین آمدن قیمت نفت، از درآمدهای نفتی به عنوان یک سرمایه استفاده کرد و روز به روز بر ارزش آن افزود.

دولت باید با برنامه ریزی بلندمدت، به صورت زمان بندی شده و عملیاتی کردن این برنامه ها در بخش تولید، واردات و صادرات غیرنفتی و حتی حوزه های نفتی با حمایت ملی، در یک زمان معقول اقتصاد را تقویت کرده و آسیب پذیری آن را در مقابل فشارهای خارجی به کمترین میزان برساند.

*محمدعلی خطیبی/ کارشناس انرژی و نماینده سابق ایران در اوپک

منبع:خبرآنلاین