صنعت نویس: محمدرضا کیاشمشکی - "حال صنعت برق خوب نیست" این جمله ای است که می توان با وجود تمامی تلاش های روزانه فعالان این صنعت و علی رغم خودکفایی ها و توانمندی های موجود در بدنه برق کشور، از وضع فعلی آن گفت. حالی که با اقتصاد ناکارآمد، بروکراسی طولانی و عزمی که گاهی لنگ می زند، بَد شده و آینده برق ایران را با اما و اگرها و نگرانی هایی همراه کرده است.

در گفت‌وگویی مفصل با «هوشنگ فلاحتیان» معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی به وضعیت روز این صنعت در چند بخش پرداخته ایم که اکنون نخستین بخش این گفت‌وگو با موضوع "چگونگی گذر از پیک تابستان 95" در ادامه آمده است.

پیک تابستانه مصرف برق امسال چه تغییری نسبت به سال گذشته داشت؟

فلاحتیان: امسال پیک بار به 52 هزار و 670 مگاوات رسید که 2500 مگاوات نسبت به سال گذشته رشد داشت. یعنی 5.6 درصد رشد مصرف انرژی نسبت به سال گذشته داشتیم و این عدد برای خود ما هم جالب بود.

پیش بینی وزارت نیرو چقدر بود؟

فلاحتیان: پیش بینی ما نیز در حدود 52 تا 53 هزار مگاوات بود اما خودمان را برای پیک 53 هزار و 500 مگاواتی آماده کرده بود و کاملاً شرایط مورد بررسی قرار گرفته بود و برنامه داشتیم که اگر پیک مصرف برق به 53 هزار و 500 مگاوات برسد چه کنیم.

امسال در طول تابستان خاموشی هایی داشتیم، ناشی از سر به سر شدن تولید و مصرف بود؟

فلاحتیان: هیچ خاموشی برنامه ریزی شده و یا ناشی از کمبود تولید نداشتیم، البته بروز اشکالات فنی و حتی بروز حوادث چیزی است که همیشه رخ می دهد و خاموشی های پراکنده ای در نقاط مختلف کشور در شهرها و روستاها پدید آمد که از بروز اشکالی فنی یا حادثه ای بود که طبق گزارش هایی که واصل شد در تمامی موارد تیم های امداد رسانی برق آن منطقه در سریعترین زمان ممکن ورود کردند و اشکالات فنی برطرف شده و یا صدماتی که ناشی از بروز حادثه ای بود برطرف شد. مثلاً مواردی داشتیم که اتومبیلی به یک پست یا تیر برق برخورد کرده و باعث آسیب رساندن به تأسیسات برقی شده بود که به تبع آن قطعی های موردی برق هم به وجود آمد.

زمان پیک مصرف برق تابستانه در چه بازه ای مورد برنامه ریزی قرار می گیرد؟

فلاحتیان: ما برای تمامی ماهها برنامه های مدونی داریم اما اینکه به عنوان پیک در نظر می گیریم، از ابتدای تیرماه هر سال تا پایان مرداد ماه است و معمولا بعد از پایان مرداد، از پیک مصرف فاصله می گیریم، حالا یکبار این پیک مصرف در تیرماه و یکبار در مرداد ماه ثبت می شود.

در این دوماه، کاهش صادرات برق برای تأمین نیاز داخل داشتیم؟

فلاحتیان: در طی سالهای گذشته بعضا شده بود اندکی صادرات برق کاهش یابد اما در سال جاری خیر. در تابستان امسال با وجود اینکه گرمای هوا بسیار زیاد و کم سابقه بود و در برخی نقاط کشور مثل خوزستان با دمای 51 تا 53 درجه در روزهای مختلف مواجه بودیم، بدون اینکه از میزان صادرات برق ما کاسته شود، توانستیم نیاز داخل را تأمین کنیم.

برای گذر از پیک، نقش مدیریت مصرف چقدر بود؟

فلاحتیان: متاسفانه شدت مصرف انرژی در کشور ما بالاست و این مسئله در انرژی برق نیز به شدت دیده می شود. ما در طول سال برای کمتر از دوماه، مصرف بیش از 50 هزار مگاوات داریم و این رقم در دیگر اوقات سال حتی به زیر 40 هزار مگاوات هم می رسد. ما می توانیم بسیار روی مدیریت مصرف کار کنیم. در واقع همه دنیا به عنوان یک اصل پذیرفته شده روی مدیریت مصرف کار می کنند. نقش مدیریت مصرف همواره نقش مهم و موثری است.

شما روی پیک سایی چقدر حساب کرده اید؟

فلاحتیان: خیلی زیاد. در پیک بار تابستان سال جاری، بخش صنعت و بخش کشاورزی با ما همکاری خوبی داشتند و ما توانستیم از این محل، چیزی در حدود 3 هزار مگاوات پیک سایی داشته باشیم که در نوع خود بی‌نظیر بود. در بخش صنعت این مهم با داوطلب شدن خود صنایع و اعطای طرحی های تشویقی محقق شد و در بخش کشاورزی نیز اعلام کرده بودیم که هر شخصی در 4 ساعت بین ساعات 12 تا 16 هر روز که ساعات پیک مصرف روزانه در تابستان است، مصرف برق نداشته باشد و پمپ های چاههای کشاورزی را خاموش کند، می تواند در 20 ساعت دیگر رایگان از برق بهره مند شود که در این بخش هم استقبال خوبی شد و کشاورزان با مراجعه به شرکت های برق منطقه خود ثبت نام و اعلام آمادگی کرده بودند.

با این وجود، الگوی مصرف ما نیاز به اصلاح دارد. در تمامی بخش های مصرف می توان میزان مصرف را بهینه کرد به خصوص در بخش خانگی این ظرفیت وجود دارد. به فضل خدا با توجه به مسائل اقتصاد برق که جزو بدهکارترین وزارتخانه ها هستیم، توانستیم تابستان امسال را به خوبی پشت سر بگذاریم اما متأسفانه علی رغم تبلیغات و کارهای مختلفی که همه ما می کنیم، هنوز الگوی مصرف و حساسیت کار برای مردم جا نیفتاده و کمافی‌السابق در زمینه مصرف آب و برق وضعیت خوبی نداریم.

از نظر سرانه مصرف چه در صنعت، چه در کشاورزی، چه در بخش خانگی و چه در بخش تجاری وضع مطلوبی نداریم که باید با اطلاع رسانی های بیشتر و حساس کردن مردم به مسئله مهم اصلاح الگوی مصرف، از شدت مصرف انرژی برق در کشور بکاهیم.

برخی می گویند پیک سایی به توان صنعتی کشور آسیب می زند؟

فلاحتیان: اصلا اینطور نیست. پیک سایی یک مقوله پذیرفته شده در سطح کشورهای پیشرفته جهان است. پیک سایی یعنی کاهش مصرف در زمان پیک. در بخش صنعت هم این کار با جابه جایی زمان استفاده از تجهیزات انجام می شود تا در زمان پیک، تجهیزات برق کمتری مصرف کنند و زیانی را متوجه بخش صنعت نمی کند. ضمن اینکه در این زمینه هیچ گونه الزام و اجباری برای صنایع نداریم. همه صنایعی که در طرح پیک سایی امسال شرکت کردند به صورت داوطلبانه بوده است.

از نظر ضریب آمادگی نیروگاهها در پیک امسال در چه وضعیتی بودیم؟

فلاحتیان: خوشبختانه با انجام به موقع تعمیرات اساسی و با برنامه ریزی دقیقی که در خصوص لزوم ورود به فصل پیک مصرف با حداکثر توان تولیدی پیاده سازی شده بود، توانستیم در بخش ضریب آمادگی نیروگاهها رکوردی بی سابقه در تاریخ صنعت برق کشور به ثبت برسانیم. در روز پیک مصرف برق سال 95 به جز نیروگاه اسلام آباد اصفهان که لب رودخانه زاینده رود است و به علت اینکه آب این رودخانه بسته شد و چاههای فلمن حاشیه رودخانه خشک شد و این نیروگاه در روز مورد نظر از ظرفیت 800 مگاوات فقط 300 مگاوات تولید عملی برق داشت، بقیه نیروگاههای کشور با ضریب 100 درصدی در مدار بهره برداری بودند و می توانیم بگوییم امسال برای نخستین بار در تاریخ صنعت برق کشور، نیروگاههای برق ایران به ضریب آمادگی 100 درصدی در روز پیک دست یافتند که این موفقیت بزرگی است. این مهم با اجرای برنامه های دقیقی که از شهریور سال گذشته تا شروع تیرماه امسال در بخش تعمیرات دوره ای و اساسی انجام گرفت، محقق شد.

از ابتدای دولت تا امروز چقدر نیروگاه وارد مدار شد؟

فلاحتیان: ظرف سه سال گذشته تا این تاریخ، 6 هزار مگاوات نیروگاه جدید وارد مدار شده و تا پایان سال 1000 مگاوات دیگر اضافه می کنیم تا خودمان را برای تابستان 96 که حساسایت ها در تأمین برق هم بیشتر است آماده کنیم. نکته اینجاست که برق کالایی است که نمی توان در تأمین آن وقفه ای ایجاد کرد. تا زمانی که باشد همه وجود آنرا طبیعی می دانند و تلاشهایی که برای تأمین بی وقفه آن می شود کمتر از سوی مردم مورد توجه قرار می گیرد اما زمانی که دقایقی برق قطع شود همه به نقش اثرگذار برق توجه می کنند.

این وضعیت در کلانشهرهایی مثل تهران پیچیده تر است. گاهی در تهران اگر 10 دقیقه قطعی برق به هر دلیل رخ دهد، تلفن ها زنگ می خورد که آقا دلیل قطعی برق چیست. اما زمانی که مشکلات این صنعت از اقتصاد ناپایدار تا لزوم اصلاح الگوی مصرف و ... مطرح می شود از سوی مردم یا برخی مسئولین توجه کافی به لزوم رفع مشکلات نمی شود.

در حوزه برق، فعالیت های مختلفی هم در بخش تولید و هم در بخش انتقال و هم در بخش توزیع بدون اینکه بخواهیم افراط و تفریطی کنیم با تلاشی صادقانه و با کاری شبانه روزی صورت می گیرد و به فضل خدا توانسته ایم با توجه به رکود قیمت نفت که به کاهش درآمدهای کشور منجر شده، با وجود افزایش هزینه های جاری دولت و ملاحظاتی که وجود دارد تا تعرفه های برق را آنچنان که لازمه اصلاح کنند، نکنند و در مجموع با تمام بضاعت های مالی و مشکلات موجود، امسال را نیز آنطور که می بایست پشت سر بگذاریم.

برنامه ریزی ها برای پیک سال 96 از چه زمانی آغاز می شود؟

فلاحتیان: برنامه ریزی ها که از قبل آغاز شده و از این هفته برنامه تعمیرات نیروگاهها ابلاغ می شود و وارد تعمیرات اساسی نیروگاهها می شویم تا برای پیک مصرف برق تابستان 96 بتوانیم نیروگاهها را با حداثکر توان آماده سرویس دهی کنیم.

خودکفایی در تأمین تجهیزات صنعت برق چه نقشی در عبور از پیک سال 95 داشت؟

فلاحتیان: بسیار مهم و نقش آفرین بود. اینکه توانستیم ضریب آمادگی 100 درصدی واحدهای نیروگاهی را برای اولین بار در تاریخ صنعت برق کشور در پیک امسال محقق کنیم، ارتباط مستقیمی به خودکفایی در این صنعت داشت. محیط ما با رویکرد علمی آدمهای تحصیلکرده و باسوادی همراه است که هم از نظر تجربی و هم توان علمی بر کار مسلط هستند و این نیروی انسانی متخصص در صنعت برق شرایطی را فراهم کرده که علی رغم اینکه در سالهای گذشته کشور با تحریم های شدیدی مواجه بود، با کمک شرکت های خصوصی و تعامل بی نظیر بخش خصوصی و بخش دولتی صنعت برق توانستیم اکثر قطعات یدکی نیروگاهها را ساخت داخل کنیم و با تقویت توان داخلی، نیاز صنعت برق را از بازارهای داخلی تأمین کنیم که این مسئله هم در کاهش زمان دسترسی به قطعات مورد نیاز و هم در هزینه های تأمین قطعات برای واحدهای تولیدکننده برق مهم است.

تسنیم