به گزارش صنعت نویس، پیش از این، هر مسافر هوایی اجازه خروج تا سقف ۱۰ هزار یورو و مسافران دیگر مجوز همراه داشتن ارز تا سقف ۵ هزار یورو را داشتند؛ اما اخبار جدید بیانگر سقف ۵ هزار یورویی برای مسافران هواپیمایی و سقف ۲ هزار یورویی برای مسافران دیگر است. البته سقف ورود ارز همچنان ۱۰ هزارتایی باقی مانده و ورود بیش از این میزان نیز با اظهارنامه ممکن است. تصمیم فوق نشانگر آغاز طرح کنترل خروج ارز از کشور است.

کلید خوردن این طرح از آغاز کنترل خروجی ارز و بدون تغییر ماندن قوانین مربوط به ورودی ارز قابل پیش بینی است.

قوانین پیشین ورود و خروج ارز همراه مسافر
ورود و خروج ارز به صورت نقد و یا اسناد بانکی (چک بانکی، چک تضمینی، چک مسافرتی، سایر اسناد مالی قابل انتقال) و یا اوراق بهادار بی‌نام (اوراق قرضه) به صورت فیزیکی، به هر طریق، توسط هر مسافر تا سقف مبلغ 10000 یورو (ده هزار یورو) یا معادل آن به سایر ارزها، مجاز بوده و نیاز به اظهار نداشته، لیکن جهت مبالغ بیش از 10000 یورو (ده هزار یورو) یا معادل آن به سایر ارزها، مسافر می‌بایست به سامانه ارز همراه مسافر مراجعه و نسبت به ثبت اطلاعات مورد نیاز اقدام نموده و پس از اخذ کد رهگیری و فرم مورد نظر توسط گمرک، مراحل بعدی را از طریق سیستم بانکی انجام دهد .

بر اساس «دستورالعمل اجرایی ضوابط ناظر بر ارز همراه مسافر» ورود ارز فیزیکی (اسکناس) توسط هر مسافر از خارج از کشور تا سقف 10هزار دلار و یا معادل آن به سایر ارزها بدون نیاز به اظهار آن در مبادی ورودی گمرک امکان پذیر و ورود ارز فیزیکی به ‌صورت اسکناس برای مبالغ بیش از 10هزار دلار و یا معادل آن به سایر ارزها مستلزم استعلام از مرکز اطلاعات مالی و مبارزه با پولشویی وزارت امور اقتصادی و دارایی (FIU) به لحاظ مقررات مبارزه با پولشویی است.

به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، متن بخشنامه این بانک به شرح زیر است:
نظر به ضرورت ساماندهی مقررات ورود و خروج ارز همراه مسافر در هنگام ورود و یا خروج از کشور و رفع برخی کاستی‌ها و مشکلات موجود در ضوابط فعلی، تهیه و تدوین ضوابط جدید ارز همراه مسافر در دستور کار این بانک قرار گرفت و متعاقب بررسی‌های به‌عمل‌آمده و هماهنگی با سایر مراجع ذی‌ربط از جمله گمرک جمهوری اسلامی ایران، بانک ملی ایران، مرکز اطلاعات مالی و مبارزه با پولشویی وزارت امور اقتصادی و دارایی (FIU)، ریاست جمهوری و ... «دستورالعمل اجرایی ضوابط ناظر بر ارز همراه مسافر» جهت اجرا از تاریخ 1395.09.01 ابلاغ می شود.
بر‌ اساس دستورالعمل یادشده ورود ارز فیزیکی (اسکناس) توسط هر مسافر از خارج از کشور تا سقف 10.000 دلار و یا معادل آن به سایر ارزها بدون نیاز به اظهار آن در مبادی ورودی گمرک امکان‌پذیر بوده، لیکن ورود ارز فیزیکی به ‌صورت اسکناس برای مبالغ بیش از 10.000 دلار و یا معادل آن به سایر ارزها، مستلزم استعلام از مرکز اطلاعات مالی و مبارزه با پولشویی وزارت امور اقتصادی و دارایی (FIU) به لحاظ مقررات مبارزه با پولشویی است.
در این ارتباط برای ورود مبالغ بیش از 10.000 دلار یا معادل آن به سایر ارزها، مسافر بایستی نسبت به اظهار آن به درگاه گمرک ورودی اقدام و متعاقباً مسافر توسط گمرک به باجه بانک ملی ایران هدایت شده و ضمن تودیع مبلغ مازاد ارز خود، رسید چاپی مربوطه را که حاوی کد رهگیری است، دریافت می‌کند. پس از صدور تاییدیه مرکز اطلاعات مالی و مبارزه با پولشویی (FIU)، وجه مازاد مورد بحث بنا به درخواست مسافر عیناً به وی مسترد، حواله و یا از وی به نرخ آزاد خریداری می‌شود. ضمناً خروج ارز مازاد بر سقف تعیین شده فوق با ارائه کد رهگیری مربوطه میسر خواهد بود.
همچنین در چارچوب دستورالعمل جدید، دارندگان اظهارنامه‌های قبلی (غیرالکترونیکی) حداکثر 6 ماه فرصت دارند تا با مراجعه به پایگاه اطلاع‌رسانی گمرک به آدرس www.irica.gov.ir نسبت به ثبت اطلاعات مربوطه و دریافت کد رهگیری اقدام کنند. ضمناً خروج ارز فیزیکی (اسکناس) دارندگان این نوع اظهارنامه‌ها در مهلت تعیین شده (6 ماه) و بعد از آن صرفاً توسط خود شخص اظهارکننده و با همان نوع ارز اظهار شده با ارائه رسید چاپی حاوی کد رهگیری و تحویل اصل اظهارنامه‌ قبلی به گمرک مربوطه امکان‌پذیر است.
خاطرنشان می‌سازد از تاریخ 1395.09.01 ورود و خروج ارز برای مبالغ بیش از 10.000 دلار و یا معادل آن به سایر ارزها در چارچوب دستورالعمل مزبور و صرفاً ازطریق مبادی چهارده‌گانه ورودی و خروجی گمرک که باجه‌های فعال بانک ملی در آن‌ها مستقر می‌باشند امکان‌پذیر بوده و در سایر مبادی ورودی‌‌/خروجی حداکثر تا سقف 10.000 دلار یا معادل آن به سایر ارزها مجاز خواهد بود. همچنین فهرست اسامی چهارده‌گانه گمرکات مزبور در پیوست دستورالعمل به کلیه مراجع ذی‌ربط اطلاع‌رسانی شده است.
در پایان ضمن اشاره به این موضوع که مقررات یادشده شامل رانندگان بخش حمل و نقل بین‌المللی (ترانزیت) نیز می شود، اعلام می‌دارد درصورت افزایش تعداد باجه‌های اعلامی موردبحث، متعاقباً اطلاع‌رسانی خواهد شد.

سقف تخصیص ارز مسافرتی، تجاری، درمانی، دانشجویی و...
بانک مرکزی در دو تصمیم جداگانه چگونگی تامین ارز برای اشخاص حقیقی و حقوقی را اعلام کرد. براساس اطلاعیه‌ای که از سوی این نهاد منتشر شده افراد حقیقی و حقوقی می‌توانند ذیل فهرست خدمات ارز موردنیاز خود را تهیه کنند. به نظر می‌رسد در اطلاعیه جدید تلاش شده جاماندگان از فهرست دریافت ارز تکمیل شود. همچنین چگونگی تامین و انتقال درآمدهای ریالی شرکت‌های هواپیمایی خارجی پس از تبدیل به ارز اعلام شد. در این بخشنامه نیز در ۷ بند به تعیین تکلیف این موضوع پرداخته شده است.

به‌دنبال تصمیم دولت مبنی بر یکسان‌سازی نرخ ارز با قیمت مصوب جزئیات و نحوه تخصیص ارز، گشایش اعتبارات اسنادی، ثبت برات اسنادی و انجام حواله ارزی به‌منظور واردات کالا و خدمات را ابلاغ کرد. این ابلاغیه نحوه تخصیص ارز با نرخ مصوب را برای مصارف ضروری مختلف مشخص کرده است. بانک مرکزی ضمن بازگرداندن برخی از سرفصل‌های خدماتی پیش‌تر حذف‌شده به لیست دریافت ارز با نرخ مصوب، روند اخذ و مدارک مورد نیاز برای پاسخگویی به نیازهای ارزی مختلف را مشخص کرده است.

روند پاسخ به سه تقاضای ارزی
بانک مرکزی ترتیبات تخصیص ارز به دانشجویان خارج از کشور را تغییر نداده است. بر این اساس متقاضیان پس از ارائه مدارک تایید شده مبنی‌بر اشتغال به تحصیل در خارج از کشور معادل هزینه آموزشی دانشگاه محل تحصیل خود را دریافت می‌کنند. افزون بر این هر نفر به ازای هر ماه اقامت در خارج از کشور ۱۰۰۰ دلار برای خود و ۵۰۰ دلار برای هر یک از اعضای خانواده خود دریافت خواهد کرد. بیماران و متقاضیان ارز درمانی نیز پس از ارائه مدارک و اخذ تاییدیه شورای پزشکی می‌توانند هزینه درمانی خود را به‌صورت دلار با نرخ مصوب دریافت کنند. بانک مرکزی همچنین سقف ۱۰۰۰ یورویی برای مسافران به مقاصد دور و سقف ۵۰۰ یورویی را برای مسافرت به کشورهای مشترک‌المنافع و کشورهای هم‌مرز با ایران مشخص کرده است. مسافران پس از ارائه بلیت، ویزا و پاسپورت به شعب بانک ملی و دریافت سند پرداخت، می‌توانند ارز تخصیص داده شده را در مبادی خروجی دریافت کند. رانندگان ترانزیتی نیز در ازای ارائه گواهینامه، کاپوتاژ، دفترچه ترانزیت و راه‌نامه می‌توانند تا سقف ۲ هزار یورو ارز دریافت کنند.بانک مرکزی همچنین پرداخت ارز بابت هزینه شرکت‌های هواپیمایی را نیز منوط به ارائه صورتحساب کرده است. تامین و انتقال ارز بابت حق بیمه هواپیما به این شرکت‌ها نیز در مقابل ارائه صورتحساب شرکت بیمه بلامانع است. متقاضیان ارز برای خدمات کنسولی در داخل و خارج از کشور نیز می‌توانند پس از تایید وزارت امور خارجه معادل نرخ تعیین شده ارز دریافت کنند.

بازگشت به لیست ارزی
بانک مرکزی چندی پیش هزینه شرکت در فرصت‌های مطالعاتی، هزینه شرکت در دوره‌های آموزشی و هزینه ارزی برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی را از لیست دریافت ارز مبادله‌ای حذف کرده بود. اما پس از تصمیم اخیر دولت و ابهام در دریافت ارز با این مقاصد تقاضایی بانک مرکزی در ابلاغیه جدید خود شرایط تخصیص ارز به این دسته از متقاضیان را مشخص کرده است. بر این اساس متقاضیان فرصت مطالعاتی پس از دریافت تاییدیه از وزارتخانه محل تحصیل و متقاضیان دوره‌های آموزشی پس از تایید درخواست از سوی موسسه آموزشی یا ارگان دولتی محل اشتغال می‌توانند هزینه شرکت در دوره را به‌صورت ارز دریافت کنند. این ردیف ارزی حداکثر تا ۲ هزار یورو و به شرط ارائه صورتحساب دوره قابل‌پرداخت خواهد بود. علاوه‌بر این دو ردیف تقاضای ارزی، بانک مرکزی حق عضویت در سازمان‌ها و مجامع بین‌المللی و محافل علمی و هزینه شرکت در آزمون‌های بین‌المللی را نیز به لیست دریافت ارز با نرخ مصوب بازگردانده است. هزینه اخذ پذیرش از دانشگاه‌های خارج نیز مطابق با نرخ مندرج در اطلاعیه‌های این موسسات آموزشی پرداخت خواهد شد. برگزار‌کنندگان همایش‌ها، جشنواره‌ها و مسابقات بین‌المللی نیز با ارائه درخواست حداکثر تا سقف ۱۰ هزار یورو ارز دریافت خواهند کرد.

تخصیص ارز به قراردادهای ارزی
بانک مرکزی همچنین نحوه تخصیص ارز به قراردادهای غیرریالی را نیز مشخص کرده‌است. بر این اساس قراردادهای بخش خصوصیشامل چتر پوششی دلار مصوب نمی‌شود اما قراردادهای بخش عمومی (اعم از دولتی و غیر‌دولتی)، نهادهای انقلاب اسلامی، شرکت‌ها و موسسات دولتی می‌توانند معادل قرارداد خود با اتباع خارجی ارز دریافت کنند. بر اساس ابلاغیه بانک مرکزی حق‌الوکاله دعاوی اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی به میزان صورتحساب وکیل در خارج از کشور در وجه وکیل با تایید مرکز امور حقوقی بین‌الملل ریاست‌جمهوری و تایید نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در کشور مورد نظر در شمول دریافت ارز مصوب قرار خواهد گرفت. هزینه اشتراک شبکه‌های اطلاعاتی نیز پس از درخواست متقاضی و ارائه صورتحساب حداکثر تا سقف ۴۰ هزار یورو پرداخت خواهد شد. بانک مرکزی تامین و انتقال ارز بابت تبدیل موجودی حساب‌های ریالی افراد غیرمقیم در داخل کشور را نیز به‌صورت مشروط در شمول دریافت ارز قرار داده است. برای دریافت این ردیف ارزی باید موجودی حساب (ریالی)، ناشی از تبدیل مجاز قبلی ارز به ریال از طریق سیستم بانکی بوده باشد. بر مبنای ابلاغیه بانک مرکزی هزینه انتقال جنازه اتباع ایرانی ساکن در خارج از کشور نیز با ارائه درخواست از اداره‌کل امور مالی وزارت امور خارجه بلامانع خواهد بود.

چگونگی تامین و انتقال درآمدهای شرکت‌های هواپیمایی خارجی
بانک مرکزی در بخشنامه دیگری نحوه تامین و انتقال درآمدهای ریالی شرکت‌های هواپیمایی خارجی پس از تبدیل به ارزرا اعلام کرد. براساس این بخشنامه تامین و انتقال ارز از محل درآمد خالص (پس از کسر هزینه‌ها) حاصل از فروش بلیت و حمل بار بنا به درخواست و تعهد شرکت هواپیمایی خارجی بلامانع است. اما انتقال این درآمدها با تایید شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران قابل انجام است. بانک مرکزی تاکید کرده شرکت‌های هواپیمایی موظفند تاییدیه شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران مبنی‌بر میزان فروش، هزینه و درآمد خالص را حداکثر ظرف مدت شش ماه پس از فروش ارائه کنند. شرکت‌های هواپیمایی خارجی پس از تبدیل درآمد ریالی فوق به ارز، مجاز به واریز وجوه ارزی به حساب‌های ارزی خود که با تایید شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران افتتاح شده‌اند، است. فروش ارز بابت تودیع سپرده ارزی جهت سوخت از محل حساب‌های ریالی این شرکت‌ها با تایید شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران پس از تبدیل به ارز، بلامانع اعلام شده است.

منبع:اقتصادنیوز