به گزارش صنعت نویس، در شیوه برقراری پیمان‌های پولی دو جانبه و چند جانبه به منظور تسهیل در روابط تجاری، مبادلات با استفاده از پول‌های محلی انجام می‌شود، به این معنی که به جای استفاده از واحد پول واسطه که عمدتا دلار و یورو است، از پول کشورهای مبدا و مقصد استفاده می‌شود.

ریشه آغاز پیمان‌های پولی دو جانبه را باید در کجا جست‌وجو کرد؟

سال ۱۹۹۷ برای کشورهای جنوب شرقی آسیا با بحران شدید مالی همراه بود؛ بحرانی که اگرچه آن زمان لطمات اقتصادی سنگینی را به این کشورها وارد کرد اما در نهایت سر منشأ تحول عظیم در معادلات اقتصادی جهان شد. در واقع این بحران یک بیدارباش برای دولت‌های جنوب شرقی آسیا بود تا بدانند که بازارها و موسسات مالی‌شان در برابر مدیریت جریان‌های جهانی سرمایه موثر نیستند.

در سال ۲۰۰۰ میلادی بود که وزرای اقتصادی کشورهای آسه‌آن (اندونزی، مالزی، سنگاپور، فیلیپین و تایلند) به همراه چین، ژاپن و کره‌جنوبی در تایلند جمع شدند و به توافقی دست یافتند که منشأ تحولات عظیمی در حوزه ارزی جنوب‌شرقی آسیا شد؛ مصوبات این اجلاس در قالب "طرح چیانگ مای" از سال ۲۰۰۰ تاکنون در این کشورها به اجرا در آمده است.

یکی از مهمترین مفاد طرح چیانگ مای، توسعه پیمان‌های پولی دوجانبه برای استفاده از پول‌های محلی در تجارت بین کشورهای آسه‌آن به همراه چین، ژاپن و کره جنوبی بود تا اثرات پول‌های پرقدرت جهانی مانند دلار و یورو در اقتصاد این کشورها کاهش یابد.

این در حالی است که امروز چین با بیش از ۳۱ مورد بیشترین پیمان پولی را منعقد کرده و ژاپن، کره و روسیه در رده‌های بعدی قرار دارند.

پیمان‌های پولی از کی به اقتصاد ایران راه یافت؟

موضوع پیمان‌های پولی دو جانبه به طور جدی از اواسط ۱۳۹۳ گذشته کلید خورر ؛ زمانی که اسدلله عسگر اولادی - رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه - از احتمال جایگزین شدن روبل به جای دلار در مبادلات تجاری دو کشور خبر داد اما با وجود گذشت حدود سه سال از این بحث هنوز پیمان پولی با روسیه در مرحله مذاکره قرار دارد و عملیاتی نشده است.

به غیر از روسیه دو کشور دیگر بودند که موضوع برقراری پیمان پولی با آن‌ها به صورت جدی مطرح شد. عراق و ترکیه دو کشوری بودند که مذاکرات با آن‌ها از حدود دو سال پیش کلید خورد.

بر اساس آخرین اطلاعات و طبق گفته دبیر کل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق هنوز پیمان پولی با عراق اجرایی نشده است.

حمید حسینی در این باره ‌گفت که بانک مرکزی ایران مدعی است برای همکاری‌های بانکی با طرف عراقی مذاکره کرده و پیشنهاد داده، ولی عراق امضا نکرده است. عراق هم ادعا دارد که برای پیمان پولی آمادگی دارد و یک توافقنامه ۱۷ بندی هم در این زمینه نوشته و برای بانک مرکزی ایران فرستاده اما بانک مرکزی ما اقدام نکرده است.

به گفته این عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، بانک مرکزی آنقدر درگیر مسائل نظام بانکی و سپرده گذاران است که عملا فرصت موضوعات بین المللی و پیگیری‌های خارجی را ندارد و به نظر می‌رسد که در این زمینه بیشتر کم کاری از بانک مرکزی ما است؛ ضمن اینکه در عراق هم به دلیل تنوع احزاب و گروه‌ها تصمیم‌گیری کار سختی است.

اما در این میان ترکیه تنها کشوری است که پیمان پولی با آن برقرار شده است.

البته به گفته دبیرکل شورای مشترک بازرگانی ایران و ترکیه، دلار از مبادلات دو کشور حذف نشده است اما می‌توان در کنار معامله با دلار، با ریال و لیر هم کار کرد.

به گفته جلالی ابراهیمی، دلار هنوز از مبادلات تجاری ایران و ترکیه حذف نشده است اما تجار دو کشور می‌توانند بدون دلار هم معامله و از پول‌های محلی استفاده کنند، یعنی ما می‌توانیم تجارت‌مان با ترکیه را به وسیله پول ملی هم انجام دهیم.

باید دید سرانجام پیمان پولی با کشورهای روسیه و عراق که از مدت‌ها پیش بحث برقراری پیمان پولی با آن‌ها مطرح شده است، چه زمانی عملیاتی خواهد شد و البته این امر چقدر به نفع تجار و اقتصاد کشورمان خواهد بود.

منبع:ایسنا