به گزارش صنعت نویس، به نظر می رسد، افزایش ساختگی قیمت خودرو که توسط دلالان و سوءاستفاده کنندگان از شرایط اقتصادی کشور وضعیت نابسامانی در بازار خودرو ایجاد کرده است، کارخانه های تولیدی و واردکنندگان خودرو را بر این داشته که اگر خودرویی را به صورت موجود در پارکینگ ها و انبارهای خود دارند، از عرضه آن اجتناب کنند. متأسفانه این رویه باعث شده که کار در بازار خودرو صرفا به دست دلالان بیفتاد. عرضه نکردن را می توان یکی از دلایل جدی این مسأله خواند.

روزنامه سازندگی در گزارشی ویژه، چهار خانواده ای را که در بازار خودرو سلطنت می کنند، افشا کرد، البته نام برخی شرکت ها در میان واردکنندگان نامبرده از قلم افتاده است که در این بین، می توان به شرکت های کرمان موتور وابسته به شرکت عمران کرمان که زیر نظر افرادی نظیر «حسین مرعشی» و برخی مدیران عالی کرمانی اداره می شود، شرکت «رامک خودرو» که نمایندگی آئودی ایتالیا را هم دارد و «نگین خودرو» نمایندگی رسمی شرکت فرانسوی رنو در ایران، اشاره کرد.

رامک خودرو در لیستی که از سوی بانک مرکزی منتشر شده و میزان ارز دریافتی از سوی واردکنندگان خودرو را مشخص کرده، نزدیک به 6.5 میلیون یورو ارز دولتی دریافت کرده و البته با وجود این، رسما روی سایت خود اعلام کرده که از 11 خرداد 97 هیچ طرح فروش فعالی ندارد و بدین ترتیب هیچ خودرویی برای فروش عرضه نمی کند. معلوم نیست که ارز دریافتی قرار است صرف چه شود!

به نظر می رسد، افزایش ساختگی بهای خودرو که توسط دلالان و سوءاستفاده کنندگان از شرایط اقتصادی کشور وضعیت نابسامانی در بازار خودرو ایجاد کرده است، کارخانه های تولیدی و واردکنندگان خودرو را بر این داشته که اگر خودرویی را به صورت موجود در پارکینگ ها و انبارهای خود دارند، از عرضه آن اجتناب کنند. متأسفانه این رویه باعث شده که کار در بازار خودرو صرفا به دست دلالان بیفتد. عرضه نکردن را می توان یکی از دلایل جدی این مسأله خواند.

دومین شرکتی که از لیست افشای مافیای خودرو جا افتاده، شرکت «کرمان موتور» و یکی از مجموعه های زیر نظر هلدینگ و شرکت عمران کرمان است که البته به نظر می رسد با ارتباط و نفوذی که مدیران دولتی و عالی کرمانی دارند، این شرکت اکنون اوضاع خوبی پیدا کرده و علاوه بر واردات و بعضا مونتاژ خودروهای چینی، نمایندگی مونتاژ خودروهای شرکت هیوندایی کره جنوبی را گرفته و تصمیم به تولید برخی خودروهای آن در داخل گرفته که البته تحریم های آتی آمریکا، یکی از دست اندازهای بزرگ و مهم سر راه این شرکت است.

کرمان موتور که البته اکنون خود به یک هلدینگ خودرویی تبدیل شده و مالکیت و سهام برخی شرکت های واردکننده دیگر را نیز در اختیار دارد، قرار بود، خودروهای آی 10، آی 20، النترا و سانتافه شرکت هیوندایی را در فاز اول همکاری خود با این شرکت کره ای مونتاژ کند. علیرغم ایجاد خط تولید و حتی پیش فروش برخی خودروها نظیر النترا و آی 20 این شرکت اخیرا عنوان کرده که به دلیل تحریم ها قادر به مونتاژ خودروهای مذکور نیست.

کرمان موتور که بیش از 4 میلیون یورو ارز از بابت واردات خودرو و واردات قطعه به صورت سی کی دی دریافت کرده، اکنون به مشتری ها و ثبت نام کنندگان خودروی النترای مونتاژ اعلام کرده است که به دلیل اعمال تحریم های آمریکا طی ماه های آینده، قادر به تحویل این خودرو به 5 هزار مشتری و ثبت نام کنندگان آن نیست و آنها می توانند خودروی چینی جک و یا سانتافه را به جای خودروی مذکور کنند. البته این در حالی است که هیوندای تا کنون اعلام رسمی برای خروج از ایران به دلیل اعمال تحریم ها نداشته است.

البته اخیرا فیلمی از یکی از پارکینگ ها و انبارهای کرمان موتور به دست خبرنگار تابناک رسیده است که نشان می دهد، این شرکت، خودروهای النترای زیادی دارد که به دلیل افزایش قیمت این خودرو، حاضر نیست آن را به مشتریانش تحویل دهد و به نوعی به احتکار روی آورده است.

شرکت دیگری که از این لیست جا مانده، «نگین خودرو» نمایندگی شرکت رنوی فرانسه است، که مطابق با اعلام بانک مرکزی، حدود 3.5 میلیون یورو ارز دریافت کرده است. البته شرکت رنوی فرانسه ـ که سال گذشته نگین خودرو را دهمین نمایندگی برتر خود در جهان معرفی کرده ـ رسما اعلام نموده، قصد ندارد از ایران خارج شود و دنبال راهکاری برای ماندن در ایران پس از اعمال تحریم های آمریکاست.

با وجود این، شرکت «نگین خودرو» اخیرا به مشتریان خود ـ که ماه ها پیش خودروهایی نظیر تالیسمان و ... نام نویسی کرده اند، اعلام نموده به دلیل جلوگیری از واردات خودروهای خارجی توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت، قادر به تحویل خودرو نیست و مشتریان و ثبت نام کنندگان خودروهای این شرکت، می توانند نسبت به بازپس گیری پول های خود با سود مشخص اقدام کنند.

این در حالی است که «قانون عطف به ماسبق» نمی شود و شرکت مذکور حتما باید خودروهای ثبت نام شده پیش از اعمال قانون جدید توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت را به مشتریان واگذار کند. دریافت بیش از 3.5 میلیون یورو ارز دولتی توسط شرکت نگین نشان می هد که برنامه واردات این شرکت مطابق با نام نویسی ها و پیش بینی های آنان انجام شده و اگر تحویل خودرو به مشتریان صورت نگیرد، حتما باید منتظر عرضه این خودروها توسط دلالان و در بازارهای غیر رسمی بود.

سازندگی نیز با افشای مافیای خودرو نوشت: «نگران نباشید واردات چای ساز برای آپشن خودروی وارداتی است. این جمله به نقل از یکی از مدیران شرکت ماموت در واکنش به افشاگری های ارزی اخیر بیان شده است. گروه ماموت توسط مهرزاد فردوس فرزند بنیانگذار این گروه صنعتی اداره می شود و طی چند سال گذشته موفق شده نمایندگی فولکس واگن را دریافت کند. یک روز پس از گفت و گوی یکی از مدیران ماموت با ایسنا که تلاش می کرد واردات چای ساز را توجیه کند، لیست اسامی دریافت کنندگان ارز دولتی برای واردات خودرو هم منتشر شد و در این لیست، گروه صنعتی ماموت با دریافت ۸۴۲هزار یورو جای گرفته بود. در لیست ارائه شده توسط بانک مرکزی نام چهار خاندان و یک وزارت خانه بر سر زبان ها افتاد؛ خاندان حدادزاده، واردکنندگان تویوتا ورنو، فردوس واردکننده خودروی فولکس واگن، بی ریا واردکننده دی اس و میتسوبیشی و گرامی واردکننده خودروی هیوندای مشهورترین واردکنندگان دریافت کننده ارز بودند. وزارت بهداشت هم در صدر این جدول قرار داشت که البته به سرعت اعلام کرد این ارز صرف واردات آمبولانس شده است.

در بازار ایران، واردات خودروهای معتبر خارجی در انحصار چند خانواده محدود است که تعدادی از آنها به غیر از واردات خودرو مجموعه های صنعتی بزرگی را نیز اداره می کنند.

بررسی ها نشان می دهد برادران «دیلمی»، فرزندان دیلمی، بنیانگذار گروه صنعتی ال جی در ایران، نمایندگی خودرو آلفارمنو را دارند و این برند ایتالیایی را در ایران جا انداخته اند. فعالیت های اصلی آن در زمینه خودروهای لوکس است. سال گذشته آنها درگیر بدهی ۳ هزار میلیاردی به گمرک بودند که گویا پرونده شان مختومه شده است.

همچنین «حقیقت» یکی از واردکنندگان بی ام دبلیو است که در کنار حداقل دو گروه دیگر پای این برند را به ایران باز کرده اند. البته یک دهه قبل، موفق شده بود، شرکت فواد را متعلق به آستان حضرت عبدالعظیم و با مدیریت شریعتمداری، وزیر کنونی صنعت، واردات این خودرو را از خاندان نوریانی به این مؤسسه منتقل کند.

«بهبهانی»، وارد کننده پورشه است که پس از اتفاقات یک سال گذشته، تقریبا کارش در ایران متوقف شده است. «افتحی» واردکننده مازراتی هم همین سرنوشت را دارد.

جوکار از خانواده سرشناسی که در فعالیت های آموزشی حضور دارند، وارد کننده نیسان است. البته افراد دیگری هم در کنار او واردات تیسان را انجام می دهند. فضلی یکی از فرزندان ایوب فضلی بنیانگذار گروه صنعتی گلرنگ هم هوندا را به ایران می آورد. گروه صنعتی گلرنگ به غیر از مجموعه واردات خودرو به عنوان بزرگترین هلدینگ اقتصاد ایران شناخته می شود. این گروه بیش از ۱۴ هزار کارگر دارد. انتشار نام دریافت کنندگان ارز برای واردات خودرو نشان می دهد که برخی شرکتهای کمتر شناخته نیز طی ده سال گذشته در این زمینه فعال شده اند. این گروه از واردکنندگان بیشترین ارتباط را با خودروسازهای چینی دارند و برخی از برندهای معتبر را نیز غیررسمی به کشور وارد می کنند. تعدادی از این واردکنندگان برای دور زدن قانون شیوه واردات خودرو، قراردادهای همکاری با واردکنندگان رسمی بسته اند. به طور خاص گروه واردکنندگان خودروی هیوندای، خدمات پس از فروش یک خودروی چینی را ارائه می دهد که تعداد دستگاه های وارد شده آن به کشور کمتر از ۸۰۰ است؛ بنابراین، واردات این خودرو به دلیل نداشتن خدمات پس از فروش اساسا ممنوع است.

همچنین از دوره ای که واردات خودروهای هیبریدی با تسهیلات ویژه همراه شد هم حداقل نیمی از این واردکنندگان به سمت این خودروها رفتند. بررسی های سازندگی نشان می دهد در دوره ای که واردکنندگان خودرو ارز دولتی دریافت می کردند، محصولات آنها در بازار به طور متوسط با ۲۰ تا ۵۰ درصد رشد قیمت هم همراه بوده است. این اطلاعات تایید می کند که حداقل بخشی از این خودروهای وارداتی با قیمت ارز بازار آزاد فروخته شده اند.

در سوی دیگر انجمن واردکنندگان خودرو هم مدعی است که رشد قیمت خودرو در بازار بیش از آنکه محصول کار وارد کنندگان رسمی باشد، از دل فعالیت های واردکنندگان غیررسمی بیرون زده است.

خسروتاج، رئیس سازمان توسعه و تجارت چندی قبل اعلام کرده بود که ثبت سفارش خودرو به یک شرکت برون سپاری شده و مدتی بعد هم مشخص شده خودروهایی به کشور وارد شده که ثبت سفارشی برای آنها انجام نشده است. او گفته بود: «از سوی این شرکت، گزارش هایی به ما رسید که بخشی از ثبت سفارش های صورت گرفته از سوی آنها انجام نشده است. ما نیز این موضوع را پیگیری کرده و در چند نوبت به نهادهای امنیتی اعلام کردیم. برای گمرکات، تعزیرات سازمان حمایت و سایر نهادهای مربوطه نیز توضیحات لازم ارسال و گفته شد که حدود ۱۴۰۰ خودرو از طریق این سامانه ثبت سفارش نشده اند. بررسی ها نشان می دهد که ۶ هزار و ۴۰۰ خودرو توسط افرادی به غیر از نمایندگی های رسمی وارد کشور شده است.

فرهاد احتشام زاد، رئیس انجمن واردکنندگان خودرو که از اقوام یکی از مهمترین واردکنندگان خودروی کشور هم به حساب می آید، چندی قبل در یادداشتی که برای ماهنامه آینده نگر نوشته بود، از این صنف در نگاه دولت چنین یاد کرده بود: وصله سیاهی بر پیراهن سفید اقتصاد کشور. او در مقاله خود با کنایه و اعتراض نوشت: به تعبیر دولت واردات خودرو در شرایطی که کشور دارای چند تولید کننده است، امری غیرضروری به حساب می آید. به همین دلیل در چند سال گذشته سیاست گذاران کشور با انواع و اقسام دستورالعمل ها و قوانین تلاش کردند تا از ورود خودروهای خارجی به کشور هرچند جزئی، جلوگیری کنند؛ از تغییر دستورالعمل واردات خودرو و حذف بخش مهمی از واردکنندگان خودرو (شرکت های گری مارکت) تا بستن سایت ثبت سفارش به مدت شش ماه و افزایش تعرفه واردات خودرو به بیش از چهل درصد. تمامی دستورالعمل های قانونی و غیر قانونی که دولت در طول دو سال گذشته اتخاذ کرده، موجب برهم زدن بازار و افزایش قیمت این خودروها شده است؛ دستورالعمل هایی که نه تنها هیچ تناسبی با برنامه های از پیش تعیین شده در چشم انداز ۱۴۰۴ کشور برای واردات خودرو نداشته، بلکه متضاد آن است. او سوم خردادماه گفته بود که افزایش قیمت خودرو به این دلیل رخ داده که واردکنندگان از امکان دریافت ارز ۴۲۰۰ تومانی اطلاعی ندارند، ولی جدولی که بانک مرکزی منتشر کرده، نشان می دهد، این گروه موفق به دریافت حجم قابل توجهی ارز دولتی شده اند. قابل توجه ترین بند از مقاله او به این نکته مربوط بود: در هر صورت اگر دولت این ارز را به واردکنندگان خودرو اختصاص دهد، موجب ثبات قیمت های فعلی در بازار خواهد شد، اما اگر اختصاص داده نشود، قیمت خودروهای وارداتی مجددا افزایش پیدا می کند، چون بازار براساس مکانیسم خود عمل می کند.

اما وارد کنندگان ارز دولتی را هم گرفتند و باز هم قیمت ها را افزایش دادند. بررسی های سازندگی نشان می دهد که ۵ درصد از بازار خودروی ایران در اختیار خودروهای وارداتی و ۹۹ درصد از سهم بازار هم در اختیار ایران خودرو و سایپاست. خبرهای محفلی واردکنندگان هم تایید می کند که ایران خودرو وساییا بعد از برجام تعداد زیادی خودروی کامل را به کشور وارد کرده اند و آمارهای گمرک هم این موضوع را تأیید می کند. بررسی آمار سال ۹۶ نشان می دهد، ۱۱ درصد واردات سال گذشته به کشور از طریق خودروسازان صورت گرفته است. این آمار در حالی است که سهم خودروسازان در واردات قطعات منفصله به منظور تولید خودروی سواری نیز ۸۰ درصد بوده است.

احمد در تهران نمایشگاه خودروهای وارداتی دارد. او می گوید اواخر خرداد، قیمت اوپتیماه ۱۸۳ میلیون تومان بود که حدود ۴۰۵ میلیون تومان معامله می شد، لکسوس از ۴۹۰ میلیون تومان به ۷۱۰ میلیون تومان رسید و هیوندای ائی پیست هم از ۱۱۴ میلیون به ۱۶۳ میلیون تومان افزایش قیمت پیدا کرد. اما به گفته احمد، سانتافه به عنوان پرفروش ترین خودروهای خارجی در ایران از ۳۳۰ میلیون تومان به ۴۹۰ میلیون تومان رسید و پورشه باکستر ۹۰۰ میلیون تومانی هم یک میلیارد و ۱۱۵ میلیون تومان معامله شد.

آمارهای گمرک نشان می دهد واردات خودروی خارجی در سال گذشته با کاهش ۳ بر ۸ درصدی به ۷۰ هزار دستگاه رسیده است. ارزش این تعداد خودرو هم حدود یک میلیارد و ۸۳۸ میلیون دلار اعلام شده که نسبت به سال قبل از آن، ۸٫۴۴ درصد کاهش داشته، ولی همچنان بازار خودروهای خارجی حداقل چشم های زیادی را به خود خیره کرده است.

منبع:روزنامه سازندگی